Polyvagaaltheorie

De Polyvagaaltheorie benadrukt de rol die het autonome zenuwstelsel, met name de nervus vagus, speelt bij het reguleren van onze gezondheid en gedrag. Deze theorie is ontwikkeld door de Amerikaanse psychiater Dr. Stephen Porges vanaf de late jaren '60, en staat bekend als de wetenschap van veiligheid. 

Het autonome zenuwstelsel (AZS) beoordeelt voortdurend risico's en bewaakt zo onze veiligheid, zelfs nog voordat we ons daar bewust van zijn. Daarnaast bepaalt het zenuwstelsel voor een groot deel hoe we ons voelen en hoe we functioneren.

Het staat altijd in dienst van jou, ook al voelt dat soms heel anders.

De Polyvagaaltheorie gaat ervan uit dat er evolutionair drie delen van het autonome zenuwstelsel zijn, waarvan twee die de respons op acute stress regelen:

De twee verdedigingsmodes:

-        Het oudste systeem: parasympathisch dorsaal vagaal. Deze toestand wordt geassocieerd met immobilisatie als een reactie op bedreiging. In deze toestand kan het lichaam zich niet effectief verdedigen of vluchten en wordt de energie geconserveerd. Wanneer het zenuwstelsel de dreiging als onoverkomelijk beschouwt, kan het lichaam in deze dorsale toestand terechtkomen. Dit kan resulteren in een gevoel van verlamming, angst of dissociatie.

-        Daarna is de sympathische staat (vechten of vluchten) ontstaan. Dit stelsel is gericht op overleven en beschermen van mogelijke bedreigingen en word geactiveerd wanneer het brein gevaarlijke situaties signaleert. Bijvoorbeeld bij het houden van een presentatie of zoals vroeger, bij het zien van een tijger. Wanneer dit stelsel geactiveerd wordt, vernauwen je bloedvaten, gaat de hartslag omhoog, spannen de spieren aan en ga je meer zweten. Dit stelsel is snel, krachtig en onderdrukt andere processen.

Lichamelijke stress, psychische stress, langdurige pijn, herinneringen en gedachten kunnen dit stelsel ook activeren.

Social betrokkenheid mode (meeste recent ontwikkelde staat):

-       De nieuwste staat, parasympathische ventraal vagaal betekent dat je zenuwstelsel in een rustige en kalme modus staat. In deze toestand voel je je ontspannen, je lichaam herstelt en je bent meer open voor contact met anderen. In deze staat ervaart het lichaam een gevoel van veiligheid en ontspanning, met een regelmatige hartslag, rustige ademhaling en verminderde spierspanning. Het vermogen om in deze staat te blijven, bevordert gezonde sociale relaties, effectieve communicatie en veerkracht in stressvolle situaties. In deze fase kan het lichaam herstellen, wat belangrijk is in het revalidatieproces.